No właśnie – oto jest pytanie.
Poniżej przytoczę fragmenty z czterech źródeł :
1.
Artykuł z „Automatyki Kolejowej 11/1988” pod tytułem „ Analiza
możliwości szerszego stosowania przekaźników wtykowych w obwodach świateł
sygnałowych” autorstwa : mgr. Inż. Stanisław Góras, inż. Janusz Kempny.
2.
Instrukcja regulacji i utrzymania obwodów elektrycznych ..............
( nieczytelne) optycznych semaforów na działce. Niestety mam tylko numer z
sygnaturą AO2 z roku 1988 pisaną ręcznie. Reszta nagłówka jest nieczytelna.
Jedynie śladowe pozostałości dużej cyfry 24 lub 21. Domyślam się ze było to
pismo z wyższych władz automatyki.
3.
Instrukcja ie-15 „Wytyczne badania urządzeń sterowania ruchem po
wypadku kolejowym.”
4.
Instrukcja Ie-12(E24)
Innych źródeł niestety nie znalazłem.
Ograniczę się tutaj do analizy z przekaźnikami JRG 1702 współpracującymi z zewnętrznymi rezystorami REL 60114. Podobny problem występuje z przekaźnikami JRG 1602 z usuniętymi po legalizacji rezystorem wewnętrznymi .
Dane z źródła pierwszego.
„W obwodzie światła czerwonego palą się dwie żarówki: główna 12 V 24 W i rezerwowa 12 V 24 W. W ostatnich latach w zasadzie otrzymuje się z przemysłu tylko żarówki 12 V 15 W i są one stosowane jako rezerwowe. Kontrola świecenia światła czerwonego jest dokonywana na planie świetlnym poprzez potencjometryczne włączenie do obwodu żarówki powtarzacza.
Przekaźniki kontroli światła czerwonego są stosowane w obwodzie wtedy, gdy występuje konieczność wykonywania uzależnień. Dla przekaźnika Kc jest przyjęta zasada , że przepalenie żarówki podstawowej powinno spowodować jego odwzbudzenie bezpośrednio po tym fakcie, a przepalenie żarówki rezerwowej nie powinno spowodować jego wzbudzenia w następnym cyklu pracy.”
„Przekaźniki JRG 1602 i JRG 1702 są dopasowywane do współpracy z obwodem za pomocą równolegle włączonego do cewek rezystora REL 60114 o wartości 16,3 W. W pierwotnym wykonaniu rezystor był elementem wewnętrznym przekaźnika, a od początku lat siedemdziesiątych jest zewnętrznym”
W dalszym ciągu przedstawiona jest tabelka z między innymi takimi danymi dla JRG 1602 i 1702 :
Parametry przekaźnika z
rezystorem 16,3 W:
· Prąd znamionowy – 440 mA
· Prąd wzbudzenia – 390 mA
· Prąd odwzbudzenia – 250 mA
Prąd obwodu kontrolnego ;
· Praca normalna – 330 mA
· Spalenie żarówki głównej – 120 mA
· Spalenie żarówki rezerwowej 15 W - 220 mA
Parametry przekaźnika bez
rezystora :
· Prąd wzbudzenia – 68 mA
· Prąd odwzbudzenia - 48 mA.
To tyle ciekawostek ze źródła pierwszego.
Dane z źródła drugiego.
„Pkt. 3 . Podczas regulacji obwodów należy wybrać takie kombinacje połączeń transformatorów, przy których napięcia na żarówkach sygnałowych wynosi 12 V” – obecnie wg Ie-12(E24) 11,3V do 12,3V bez względu na kolor światła.
Dotyczy pkt. 4 :
Następnie należy sprawdzić wartość prądu płynącego w obwodzie – dla światła
zabraniającego określono prąd płynące w obwodzie na 400-600 mA.
„Pkt.5 po ustaleniu kombinacji połączeń spełniających warunki z punktów 3 i 4 dokonuje się płynnej regulacji zasilania przekaźników, poprzez takie ustawienie wartości rezystancji rezystora R zasilającego cewkę przekaźnika JRB lub JRG bądź rezystora dodatkowego R zasalającego zestawu ERL10001, aby zachowane były następujące wartości prądu Ic płynącego przez cewkę przekaźnika prądowego lub napięcia Uc na cewce przekaźnika napięciowego:”
W tabeli znajdujemy wartość prądu Ic dla przekaźnika JRG 1702 – wynosi ona 95 ma dla sygnału zabraniającego.
Dane z źródła trzeciego (Ie-15).
§ 22. Urządzenia elektryczne suwakowe....
„5. Obwody świateł sygnalizatorów –
należy sprawdzić i opisać:
1) napięcie na żarówce i napięcie
na stronie pierwotnej i wtórnej transformatora głównego, napięcia sieci, prąd
płynący w obwodzie przekaźników,
2) obrazy sygnałowe podawane na
badanym sygnalizatorze, uwzględniając powiązania między sygnalizatorami, jeśli
występują,
3) reakcję obwodu świateł na
przepalenie żarówki (sygnałów zezwalających i zabraniających),
4) prąd w obwodzie światła
czerwonego semafora wjazdowego przy obu żarówkach sprawnych i przy przepalonej
żarówce głównej, zanotować stan przekaźnika Kc,
5) rezystancję izolacji żył
kablowych obwodu świateł:
a.
między sobą (każda z każdą),
b.
każda do masy,
c.
każdej żyły badanego obwodu z każdą żyłą wspólnego kabla.
6)
stan połączeń pośrednich zewnętrznej linii kablowej i przyłącza kablowego
przekaźnikowni (czy nie występują obluzowane, oderwane lub dodatkowe przewody),
7)
stan i rodzaj bezpieczników w obwodzie.”
§
23. Urządzenia przekaźnikowe.
.........
„12.
Przy badaniu obwodu świateł semaforów należy sprawdzić i opisać:
1) czy
nie występują zwarcia i przerwy żył kablowych obwodu,
2) czy
w obwodach żarówek sygnałów zezwalających, nie występują napięcia obce,
3) czy
przekaźniki kontroli świateł (świecenia żarówek) reagują na przepalenie się
żarówki; próbę tę należy uzupełnić pomiarem prądu płynącego w obwodzie
przekaźnika kontrolnego oraz napięcia sieci (pomiar jednoczesny),
4) czy
bezpieczniki 0,7A (1A) nie są wytopione; sprawne bezpieczniki badanego obwodu
świateł poddać próbie przeciążenia (w warunkach laboratoryjnych), celem
stwierdzenia, czy posiadają one właściwe parametry,
5)
napięcia na żarówkach badanego obwodu, prąd w obwodzie zasilającym,
6) w
przypadku zasilania przekaźników kontroli świateł za pośrednictwem zestawów ERL,
wartość napięć na cewce przekaźnika dla następujących warunków, gdy:
a.
obwód światła nie jest załączony,
b.
obwód światła jest załączony, żarówka świeci,
c.
obwód światła jest załączony, żarówka nie świeci na skutek przepalenia lub
prze-rwy w obwodzie,
7)
wartość rezystancji między poszczególnymi odczepami rezystora (w przypadku, gdy
przekaźniki kontroli świateł zasilane są za pośrednictwem rezystorów) - pomiar
należy wykonać bez demontażu przewodów z wyprowadzeń (zacisków) rezystora,
8) symetrię prądów w obu obwodach świateł oraz symetrię napięć na ich żarówkach – w przypadku obwodów wyposażonych w dławik,
9) prąd płynący w obwodzie świateł w wyniku zwarcia strony wtórnej
transformatora głowi- oraz zwarcia jego strony pierwotnej, po wyjęciu
bezpieczników 0,7A (1,0A), w celu poddania ich próbom (pkt. 4),
10) pewność przejścia elektrycznego na łączówkach, piórkach lutowniczych,
zaciskach występujących w obwodzie świateł,
11) widoczność świateł sygnałowych z wymaganej przepisami odległości; sprawdzenia dokonać w warunkach odpowiadającym warunkom towarzyszącym wypadkowi, pomijając nadzwyczajne warunki atmosferyczne (silne mgły, opady deszczu lub śniegu)”
Dane z źródła czwartego (Ie-12).
§ 23.
Konserwacja sygnalizatorów świetlnych
1.
Należy sprawdzić prawidłowość wskazań i widoczność sygnałów w okresach podanych
w Załączniku
Nr 1.
Również każdorazowo, po zakończeniu prac konserwacyjnych lub naprawach
sygnalizatorów (wymiana żarówki, wymiana lub naprawa innych elementów układu
optycznego, zmiana ustawienia głowicy, itp.), przy których mogło nastąpić
naruszenie układu optycznego lub innych elementów mających wpływ na prawidłowość
wskazań lub widoczność sygnałów, należy sprawdzić, czy zapewniona jest
prawidłowość wskazań i widoczność sygnałów. Szczególną uwagę należy zwrócić na
prawidłowość wskazania i wymaganą widoczność sygnału "Stój". Należy sprawdzić
także, czy obce światła nie powodują ukazania się sygnałów fałszywych lub
wątpliwych.
2. W
trakcie sprawdzania prawidłowości wskazań sygnalizatorów świetlnych należy
zwrócić uwagę na następujące właściwości obwodów świateł:
1)
wygaszenie światła zabraniającego powinno następować po włączeniu światła
zezwalającego,
2)
zmiana sygnału zezwalającego na zabraniający powinna następować po:
a)
zajęciu przez pierwszą oś pociągu pierwszego odcinka toru kontrolowanego w
przebiegu lub wyznaczonego miejsca oddziaływania w torze,
b)
opuszczeniu przez ostatnią oś składu manewrującego pierwszego odcinka toru,
znajdującego się w drodze przebiegu,
c)
pojawieniu się nieprawidłowości w działaniu obwodu świateł lub naruszenia
warunków bezpiecznej jazdy pojazdu kolejowego.
3) w
trakcie zmiany sygnału zabraniającego na zezwalający i odwrotnie nie mogą
występować przebłyski, polegające na krótkotrwałym:
a)
wygaszeniu aktualnie świecącego się światła,
b)
zaświeceniu się aktualnie włączanego światła,
c)
zaświeceniu się innego światła.
4)
jeżeli jedno z dwóch świecących się świateł jest światłem migającym, wówczas nie
może następować
5)
częstotliwość świecenia światła migającego powinna wynosić w granicach od 0.8 Hz
do 1.25 Hz, co odpowiada 48 do 75 włączeń na minutę. Współczynnik wypełnienia
określony jako stosunek czasu świecenia światła do czasu przerwy w świeceniu
powinien wynosić od 2:3 do 3:2.
6)
prawidłowość samoczynnego wygaszania sygnału zastępczego.”
.........
„5.
Regulacji sygnalizatorów świetlnych dokonuje się przez właściwe ustawienie
głowicy sygnalizatora, a następnie oprawki żarówek w komorze każdego światła.
Sygnalizator należy tak wyregulować, aby z wymaganej minimalnej odległości
uzyskać najjaśniejsze świecenie świateł sygnałowych.
Przy
regulacji należy zwrócić uwagę na właściwe ustawienie sektora odchylającego
soczewki zewnętrznej, dokonać oceny prawidłowości pracy przekaźników kontroli
świateł i zmiany obrazów świateł na sygnalizatorze oraz zwrócić uwagę na
właściwe napięcia na żarówkach, które powinno wynosić 12 V. Jednakże ze względu
na pożądany zasięg widoczności światła semafora oraz żywotność żarówek dopuszcza
się, aby napięcie to wynosiło od 11,3 do 12,3 V bez względu na barwę światła.”
Tyle
wiadomości udało mi się uzyskać – niestety w dalszym ciągu nie wiem jak powinien
być wyregulowany obwód światła czerwonego w świetle obowiązujących przepisów.
Materiał ze źródła pierwszego i drugiego jest na swój sposób bardzo ciekawy,
lecz nie ma mocy prawnej. Czyli nie może być podstawą, na której monter ma się
opierać przy regulacji obwodów światła czerwonego ( ze światłami zezwalającymi
nie ma takiego problemu – sprawa prosta i udokumentowana w przepisach).
W
związku z tym mam poważny problem – jak wyregulować obwód światła czerwonego ?.
Pytając się kilka osób dobrze znających urządzenia spotkałem się niestety z
różnymi wersjami między innymi:
1. Po wyjęcie żarówki 12/24 przekaźnik powinien
się odwzbudzić
2. Po wyjęciu żarówki 12/12 przekaźnik powinien
być nadal wzbudzony, lecz jeżeli zostanie przerwany obwód to nie może się
ponownie wzbudzić.
3. Po wyjęciu żarówki 12/12 przekaźnik powinien
być nadal wzbudzony oraz jeżeli zostanie przerwany obwód to może się ponownie
wzbudzić.
4. A ja się pytam – czy przekaźnik musi się
odwzbudzić i czy musi być nieumożliwione jego ponowne wzbudzenie przy pracy na
jednej (dowolnej) żarówce ?
Ogólne
stwierdzenie wszystkich pytanych : ma być bezpiecznie. I zgadzam się z tym
całkowicie.
Ale co
w tym przypadku traktować jako bezpieczne ? . Pamiętajmy, że przekaźnik Kc
wchodzi w obwód blokady liniowej. Odwzbudzony Kc uniemożliwia blokowanie bloku
Ko. Czyli następny pociąg musi być wyprawiony na szlak na sygnał zastępczy „Sz”.
Czy jest ot całkowicie bezpieczne ? – raczej nie . Pamiętajmy ze semafor
wjazdowy nadał świeci na sygnał „Stój” a informację o przepalonej żarówce
obsługa ma – rezystor włączony w szereg zasilający żarówkę powtarzacza na
pulpicie.
Jak
widać opinie są różne a brak jakichkolwiek ustaleń prawomocnych ( instrukcja,
DTR, zarządzenie, wyjaśnienie itp.) a przynajmniej ja takiego nie znam.
A może
ktoś ma takie opracowanie?
Zapraszam do dyskusji na ten temat na forum automatyków http://forum.nastawnia.info/index.php?showtopic=401&pid=1766&st=0&#entry1766
( i nie tylko na ten temat
http://www.forum.nastawnia.info/ )
Opracował : Stanisław Nosiadek