Prace przy użyciu materiałów
niebezpiecznych
§ 91. Materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu rozporządzenia są w
szczególności substancje i preparaty chemiczne zaliczone do niebezpiecznych,
zgodnie z przepisami w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenia
dla zdrowia lub życia.
§ 92. 1. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o właściwościach
fizycznych, chemicznych i biologicznych stosowanych w zakładzie pracy materiałów,
półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników związanym
z ich stosowaniem, a takie o
sposobach bezpiecznego ich stosowania oraz postępowania z nimi w sytuacjach
awaryjnych.
2.
Materiały o nieznanych właściwościach, do czasu ich zbadania, mnogą być
stosowane tylko w warunkach laboratoryjnych, do celów badawczych i doświadczalnych,
przy zastosowaniu wzmożonych środków ostrożności.
§ 93.1. Materiały niebezpieczne należy przechowywać w miejscach i
opakowaniach przeznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych.
2.Pomieszczenia,
aparatura, środki transportu, zbiorniki i opakowania, w których są stosowane,
przemieszczane lub
przechowywane materiały niebezpieczne
powinny być odpowiednie do właściwości tych materiałów.
3.
W czasie transportu, składowania i stosowania materiałów
niebezpiecznych należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i
indywidualnej — chroniące pracowników przed szkodliwym lub niebezpiecznym
działaniem tych materiałów.
§ 94. 1. Zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do
przechowywania materiałów niebezpiecznych powinny być;
1)
oznakowane w sposób
określony w odrębnych przepisach
2)
wykonane i materiału nie powodującego niebezpiecznych
reakcji chemicznych z ich zawartością
nie ulegającego uszkodzeniu w wyniku działania znajdującego się w nich
materiału niebezpiecznego,
3)
wytrzymałe i
zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz odpowiednio do warunków ich
stosowania,
4)
odpowiednio
szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich niebezpiecznej zawartości
lub dostaniem się do ich wnętrza innych substancji, które w kontakcie z ich
zawartością mogą stworzyć stan zagrożenia,
5)
wypełnione w sposób
zapewniający wolną przestrzeń odpowiednio do możliwości termicznego
rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i stosowania.
2. Opróżnione
pojemniki po materiałach niebezpiecznych przeznaczone do wielokrotnego użycia
powinny spełniać wymagania określone w ust. 1 pkt
3.
Przechowywanie materiałów niebezpiecznych w pojemnikach i opakowaniach służących
do środków spożywczych jest niedopuszczalne.
§ 95. 1. Przy przechowywaniu ciekłego materiału niebezpiecznego w stałych
zbiornikach należy:
1)
stosować
odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem się zawartości
zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, rynny, koryta, zbiorniki
rezerwowe,
2)
zapewnić urządzenie
do bezpiecznego pomiaru ilości cieczy zawartej w zbiorniku,
3)
uniemożliwić dostęp
osób niepowołanych do miejsc, w których znajdują się zbiorniki.
2.
Zbiorniki z ciekłymi materiałami niebezpiecznymi oraz cieczami gorącymi
mogą być umieszczane nad stanowiskami pracy lub przejściami wyłącznie w
przypadkach wymuszonych przez proces technologiczny. W takich przypadkach należy
stosować urządzenia chroniące przed oblaniem pracowników znajdujących się
pod tymi zbiornikami.
3.
Nad pomieszczeniami, w których znajdują się stałe zbiorniki z gazami
sprężonymi, skroplonymi lub rozpuszczonymi pod ciśnieniem nie mogą być
organizowane stanowiska pracy.
§ 96.1. Pakowanie, składowanie, załadunek i transport materiałów
niebezpiecznych z innymi materiałami stwarzającymi dodatkowe zagrożenie na
skutek wzajemnego oddziaływania tych materiałów w przypadku uszkodzenia
opakowania jest niedopuszczalne.
2. W magazynach
powinny być wywieszone instrukcje określające sposób składowania,
pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych; z treścią
instrukcji należy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
§ 97.1, Pomieszczenia przeznaczone do składowania lub stosowania
materiałów niebezpiecznych pod względem pożarowym lub wybuchowym oraz w których
istnieje niebezpieczeństwo wydzielania się substancji trujących albo tworzących
z powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być wyposażone w:
1)
rządzenia
zapewniające sygnalizację o zagrożeniach,
2)
odpowiedni sprzęt
i środki gaśnicze, środki neutralizujące, apteczki oraz odpowiednie środki
ochrony zbiorowej i indywidualnej, stosownie do występujących zagrożeń.
2. Pracownicy
zatrudnieni w pomieszczeniach wymienionych w ust. 1 powinni mieć zapewniony stały
dostęp do środków łączności na wypadek awarii, wybuchu lub pożaru.
3. Pracodawca
jest obowiązany ustalić i podać do wiadomości pracowników warunki, jakie
powinny być spełnione przed wejściem pracowników do pomieszczeń, o których
mowa w ust. 1.
§ 98. W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się
substancje toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie
wybuchem, pracodawca powinien zapewnić awaryjną wentylację wyciągową
uruchamianą od wewnątrz i z zewnątrz pomieszczeń — zapewniającą wymianę
powietrza dostosowaną do przeznaczenia pomieszczeń zgodnie z właściwymi
przepisami i Polskimi Normami.
§ 99.1. Sposób składowania i stosowania materiałów
niebezpiecznych powinien zapewniać:
1)
zachowanie
temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie do rodzaju
materiałów niebezpiecznych i ich właściwości,
2)
przestrzeganie
ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania materiałów,
3)
ograniczenie ilości
jednocześnie składowanych materiałów do ilości dopuszczalnej dla danego materiału
i danego pomieszczenia,
4)
przestrzeganie
zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania poszczególnych
materiałów,
5)
zachowanie
dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich
stosowania,
6)
rozmieszczenie
materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli składowania i składowanych
materiałów
2. Szczegółowe
warunki składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych powinny być określone
w instrukcjach ustalających co najmniej wymagania wymienione w ust. 1 oraz
zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.
§ 100. 1. Przeładunek materiałów niebezpiecznych powinien odbywać
się w miejscu do tego przystosowanym, przy wykorzystaniu odpowiednich do tego
celu urządzeń oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniących
przed zagrożeniami i skutkami zagrożeń, szczególnie pochodzących od
elektryczności statycznej oraz występujących przy przelewaniu cieczy.
2. W miejscu
przeładunku materiałów niebezpiecznych nie mogą przebywać osoby nie
zatrudnione przy tych pracach.
§ 101. 1. Jeżeli procesy pracy powodują występowanie czynników
rakotwórczych, biologicznych o działaniu zakaźnym i innych stwarzających
niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia pracowników — pracodawca powinien
podjąć przedsięwzięcia w kierunku zastąpienia tych procesów innymi, w których
czynniki te nie występują.
2. Jeżeli
przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 1, nie są technicznie możliwe,
pracodawca jest obowiązany w szczególności:
1)
ograniczyć do
minimum liczbę pracowników narażonych na czynniki, o których mowa w ust.
1,
2)
ograniczyć do
minimum występowanie tych czynników w środowisku pracy,
3)
zapewnić
stosowanie środków ochrony zbiorowej, a gdy narażenie nie może być
zlikwidowane w inny sposób — środków ochrony indywidualnej,
4)
zapewnić
stosowanie przez pracowników wymagań higieny, a w szczególności
niedopuszczanie do spożywania posiłków,
picia i
palenia tytoniu
w miejscach pracy,
5)
określić w
instrukcjach, o których mowa w § 41, odpowiednie zasady postępowania w razie
powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne zagrożenia dla
pracowników,
6)
zapewnić
oznaczenie miejsc stwarzających ryzyko dla zdrowia pracowników związane z
występowaniem czynników rakotwórczych, poprzez umieszczenie w miejscach narażenia
pracowników na te czynniki odpowiednich napisów i znaków ostrzegawczych,
7)
zapewnić
pomieszczenia, instalacje i urządzenia przystosowane do regularnego i skutecznego
czyszczenia.
3. Wykaz
substancji, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym i
prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, sposób ich rejestracji oraz warunki
sprawowania nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na działanie
substancji i czynników rakotwórczych określone są w odrębnych przepisach.
§ 102. 1. Pracodawca jest obowiązany poinformować pracowników o możliwości
powstania nieprzewidzianych sytuacji, podczas których mogłyby wystąpić
poważne zagrożenia dla zdrowia lub życia, związane z występowaniem czynników,
o których mowa w § 101 ust. 1.
2. W razie
powstania zagrożeń, o których mowa w ust. 1, do czasu usunięcia tych zagrożeń
należy:
1)
dopuścić do pracy
w warunkach zagrożeń jedynie pracowników niezbędnych do usunięcia awarii,
zapewniając im odpowiednie do tych prac środki ochrony indywidualnej oraz
ograniczając do minimum czas przebywania w tych warunkach,
2)
pracownikom nie
zatrudnionym przy pracach, o których mowa w pkt 1, zakazać wstępu do zagrożonych
miejsc.
§ 103. 1. Jeżeli
podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami
żrącymi lub zapalenia odzieży na pracowniku — nie dalej niż 20 m w linii
poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy, powinny być
zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia całego
ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu.
2. Natryski , o
których mowa w ust. 1, powinny, w razie potrzeby, umożliwiać ich natychmiastowe
uruchomienie samoczynne lub w inny sposób — z uwzględnieniem ograniczonej
sprawności osób z nich korzystających. Natryski i urządzenia powinny być
zasilane wodą nie ogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na warunki
atmosferyczne.
3. Przy wyjściu
z pomieszczenia, w którym odbywa się praca przy użyciu materiałów zakaźnych
lub toksycznych powinna znajdować się co najmniej jedna umywalka z doprowadzoną
do niej ciepłą wodą — na każdych dwudziestu pracowników jednocześnie zatrudnionych,
lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
§ 104. Szczegółowe
warunki przechowywania, transportu i stosowania materiałów niebezpiecznych
określają odrębne przepisy.