BLOK PRĄDU ZMIENNEGO
Bloki prądu zmiennego stosowane
są w urządzeniach ręcznych, mechanicznych lub mechanicznych z
sygnalizacją świetlną.
Mają zastosowanie w blokadzie
stacyjnej jak również w blokadzie liniowej, jako urządzenia
wzajemnego uzależnienia dwóch posterunków ruchu. Współpracują one ze sobą
parami, przy czym jak jeden z nich jest odblokowany to drugi musi być
zablokowany.
W blokadzie stacyjnej znajdują
się bloki:
Blok dania nakazu (Dn) będący na nastawni dysponującej i w stanie
zasadniczym jest odblokowany współpracuje z blokiem otrzymania nakazu (On)
na nastawni wykonawczej. Ten natomiast w stanie zasadniczym jest zablokowany.
Blok dania zgody (Dz)
będący na nastawni wykonawczej współpracuje z blokiem otrzymania zgody (Oz)
będącym na nastawni dysponującej lub w szczególnych przypadkach
na drugiej nastawni wykonawczej.
Blokada liniowa składa się z bloku początkowego
(Po), współpracującego z
nim w parze bloku końcowego (Ko) i czasami bloku pozwolenia (Poz).
Kolor tarczek w stanie zasadniczym w blokadzie stacyjnej jest
czerwony a w blokadzie liniowej biały. Często następuje
nieporozumienia pomiędzy pracownikami ruch a monterami. Chodzi
oczywiście o stan bloku – obsługa uważa za blok zablokowany jak
ma białe okienko a monter jak fizycznie jest zablokowany –
niezależnie od koloru okienka.
Jeżeli blok jest odblokowany a nie ma przeszkód technicznych
(np. zwolniona jest zastawka nad blokiem, drążek przebiegowy w
odpowiednim położeniu itp.) to naciśnięcie klawisza
umożliwia zablokowanie bloku a tym samym odblokowanie bloku z nim
współpracującego. Jeżeli blok jest wyposażony w
zastawkę pomocniczą z obórką to puszczenie klawisza spowoduje
powrót bloku do stany zasadniczego – pręt przyciskowy i ryglowy nie
zostaną w położeniu obniżonym. Natomiast, gdy blok ma
zastawkę bez opórki to niestety wymagane jest blokowanie bloku –
pręty a tym samym klawisz pozostanie obniżony pomimo puszczenia
klawisza bloku. Dlaczego tak jest i kiedy to już trochę inne
zagadnienie i opisze go ( chyba) później.
Blok, który jest zablokowany niestety nie da się obsłużyć
na tym posterunku ruchu – nie da się nacisnąć klawisza. Dopiero
zablokowanie bloku pracującego w parze z nim na drugi posterunku spowoduje
jego odblokowanie i umożliwi ponowne zablokowanie.
Budowa bloku na prąd zmienny.
1. Zastawka
pomocnicza
2. Tarczka bloku
3. Pręt
przyciskowy
4. Języczek
zatrzaskowy
5. Zastawka
przyciskowa
6. Zastawka czasowa
7. Nasadka
pręta ryglowego
8. Pręt ryglowy
Pozostałe ważnie4jsze ( ale nie
wszystkie) elementy nie uwidocznione na rysunku:
Elektromagnes, jarzmo elektromagnesu, wychwyt
kotwicy, wodzik i sprężyna zębatki, stęporek pręta
przyciskowego i wiele innych.
Górna śrubka (obok cyfry 2) może
mieć główkę kwadratową lub okrągłą.
Kwadratowa główka świadczy ( a przynajmniej powinna) o bloku bez
opórki natomiast okrągła ( wydłużona) z opórką.
Działanie bloku na prąd zmienny.
Jeżeli blok jest odblokowany to tarczka znajduje się w
górnym położeniu, pręt przyciskowy, zatrzaskowy i ryglowy
znajdują się w górnym położeniu. Można nacisnąć jego klawisz.
Przy naciśniętym klawiszy wszystkie pręty są obniżone.
Języczek zatrzaskowy i zastawka przyciskowa są wychylone w
prawo. Obniżenie się
pręta przyciskowego powoduje ściśnięcie sprężyny
wodzika tarczki a tym samym tarczka traci oparcie i opiera się tylko na
wychwycie kotwicy. Ruch wahadłowy wychwytu, spowodowany przepływem
prądu zmiennego przez uzwojenie elektromagnesu powoduje opadanie tarczki
pod wpływem własnego ciężaru. Opadnięcie tarczki o 3 ząbki
spowoduje obrót jej spiłowanej do połowy osi. W tym momencie
puszczenie klawisza bloku uniemożliwi powrót prętów do górnego
położenia. Uniemożliwi to zastawka pomocnicza(wpadnie w
wycięcie na pręcie przyciskowym) oraz języczek zatrzaskowy,
który opiera się o nosek pręta przyciskowego. Wymagane jest
dokończenie blokowania i oparcie się zastawki pomocniczej o
wystająca dolną śrubkę tarczy. Gdy blok jest już
zablokowany to pręt przyciskowy powraca go górnego położenia a
pozostałe zostają obniżone. Odblokowanie bloku spowoduje obrót
osi taczki i utratę oparcia języczka zatrzaskowego o oś tarczki
( wycięcie w osi).
Gdy blok jest zablokowany to nie można nacisnąć klawisza bloku,
gdyż zastawka przyciskowa wchodzi pod stęporek pręta
przyciskowego.
W czasie blokowania zębatka obniża się o 12 zębów, przy
czym tak jak wspomniałem 3 ząbki wystarczą do zablokowania
bloku. Wymagane jest jednak dłuższe blokowanie, aby zapewnić
prawidłowe działanie ( odblokowanie) bloku
współpracującego.
Bloki współpracujące z zawórką przeciwwtórną
wyposażone są w zastawkę czasową. Przeciwdziała ona
zmianie stanu zawórki przeciwwtórnej poprzez samo naciśniecie i puszczenie
klawisza bloku, bez jego blokowania. Gdy blok jest odblokowany to płaska
sprężyna dociska zastawkę czasową do nasadki osadzonej na
pręcie ryglowym. Po naciśnięciu klawisza i puszczeniu go zakończenie
zastawki czasowej wchodzi w wycięcie nasadki pręta ryglowego i
zatrzymuje pręt w położeniu obniżonym. Przy
prawidłowym blokowaniu zastawka czasowa nie zadziała, ponieważ zastawka
przyciskowa podsunie się pod stęporek i naciska na górny trzpień
zastawki czasowej. Powoduje to odchylenie się dolnego końca zastawki
czasowej od wycięcia w nasadce pręta ryglowego.
Zastawka pomocnicza bez opórki znajduje się
w każdym bloku na prąd zmienny, który współpracuje z
zastawką nad blokiem i zastawką czasową. Zapobiega to zmianie
stanu zastawki nad blokiem i zastawki czasowej poprzez naciśnięcie i
puszczenie klawisza bloku. Dzieje się tak dlatego, ze śruba nie posiada wydłużonego
trzpienia i zapadka wsuwa się do wycięcia pręta przyciskowego. Natomiast
zastawka z opórką posiada śrubę z wydłużonym
trzpieniem o który opiera się zastawka. Umożliwia to powrót
prętów do położenia górnego.