Przekaźnik ZPG 10101, 10102, 10103
opis działania i możliwe usterki ZPG 10101

Przekaźnik ZPG 10101

Przekaźnik ten  współpracuje z urządzeniem EON i ma zastosowanie jako przekaźnik zwalniający blok Pu lub zastawkę nad blokiem Ko. Nie powinien być już nigdzie zastosowany. Obecnie od roku 1982 do produkcji wszedł ulepszony przekaźnik ZPG 10102. W odróżnieniu od pierwszego przekaźnik H2 posiada dwa zestyki. Czym się to różni w działaniu?. Postaram się to wyjaśnić omawiając pokrótce działanie obu przekaźników zastosowanych w obwodzie zwolnienia zastawki bloku Ko 

Rys. 1 Schemat połączeń przekaźnika ZPG 1001 ( kolorem niebieskim oznaczono wersję z listwą 16 zaciskową)

Rys. 2 Na semaforze podano sygnał zezwalający. H1 i H2 wzbudzone.

Po wjeździe pierwszej osi taboru na pierwszą strefę oddziaływania EON odwzbudza się przekaźnik H1.

Rys. 3. Pociąg wjeżdża na pierwszą strefę EON – odwzbudza się H1

Odwzbudzony przekaźnik H1 powodował usunięcie bocznikowania uzwojenia przekaźnika „W” powodując jego wzbudzenie. 
Równocześnie semafor zmienia sygnał na „Stój”.

 Rys 4. Pociąg znajduje się na pierwszej strefie EON – druga strefa nadal wolna.

Wzbudzony przekaźnik „W” swoim zestykiem 12-22 powoduje uniezależnienie się obwodu zasilania od stanu przekaźnika Kc i Kpz. Zestyk 16-26 przełącza obwód zasilania przekaźnika W w kierunku rezystora R2 uniezależniając się od stanu H2. Uzwojenie przekaźnika „Z” jest bocznikowane poprzez H2 oraz zestyk 14-24 przekaźnika W. Tym samym przez uzwojenie przekaźnika „Z” nie płynie prąd.
Pociąg wjeżdżając pierwszą osią na drugą strefę oddziaływania EON powoduje odwzbudzenie się przekaźnika H2. 

Rys 5. Wjazd pociągu na drugą strefę EON.

W tym momencie przez przekaźnik „Z” również płynie prąd, ale jest on za mały, aby wzbudzić przekaźnik. Płynie on poprzez szeregową oporność uzwojenia przekaźników „W”, „Z” oraz poprzez rezystor R1. Prąd podtrzymujący wzbudzenie przekaźnika „W" płynie poprzez jego uzwojenie oraz rezystor R2.
Pociąg opuszcza pierwszą strefę oddziaływania EON. Teraz następuje sytuacja hazardu czasowego ( mogąca bardzo skomplikować życie montera).
Przypatrzmy się obwodowi.

Rys 6. Wzbudza się H1 przy odwzbudzonym  H2.

Wzbudzony H1 bocznikuje uzwojenie przekaźnika „W”. Przekaźnik utraca zasilanie, więc się odwzbudza. Ale nim się faktycznie odwzbudza to musi się wzbudzić przekaźnik „Z”. Gdy czas wzbudzenia się przekaźnika „Z” będzie większy niż czas odwzbudzenia się „W” to zastawka nie zostanie zwolniona. Nastąpi bowiem przerwanie zasilania przekaźnika „Z” – zestyk 14-24 przekaźnika „W”. Dzieje się tak przy niekorzystnym doborze napięć i parametrów czasowych. Również wszelkiego typu zacięcia mechaniczne przekaźnika „Z” mogą powodować takie sytuacje. To zjawisko zostało wyeliminowane w przekaźnikach ZPG 10102 – ale o tym później. 
Zakładając jednak, że czas wzbudzenia „Z” jest mniejszy od czasu odwzbudzenia przekaźnika „W” to układ będzie wyglądał tak 

Rys 7. Zwolnienie zastawki.

Jak wynika ze schematu, przekaźnik „W” zasilany jest poprzez rezystor R2 natomiast przekaźnik „Z”- poprzez R1.
Po zwolnieniu zastawki układ wraca do stanu spoczynkowego.
Nie chcę się tutaj rozpisywać na temat obliczeń prądów, spadków napięć, różnic czasowych, itp. bo to w zasadzie jest niepotrzebne monterowi. Ma on tylko wiedzieć, że nieprawidłowe działanie zastawki ( lub bloku Pu) przy tego typach przekaźników grupowych może być spowodowane nieprawidłowościami ZPG a nie szukać usterki tylko w urządzeniach EON ( co najczęściej robią).

Oczywiście przyczyn usterki bloku Pu lub zastawki może być sporo – nie tylko w/w usterka przekaźnika ZPG lub EON.

PRZEKAŹNIK ZPG 10102.

Rys. 8 Schemat ideowy.

Jak widać na schemacie, w tym wydaniu przekaźnik H2 posiada dwa zestyki. 

Rys. 9. Semafor wskazuje sygnał zezwalający.

Rys. 10. Pierwsza oś pociągu znajduje się w pierwszej strefie EON. 

Przekaźnik H1 odwzbudza się powodując usunięcie bocznikowania uzwojenia przekaźnika „W”.  

Rys 11. Pociąg znajduje się nadal na pierwszej strefie EON. Druga strefa niezajęta.

Wzbudzony W powoduje ustawienie się sygnału „Stój” na semaforze. Jego zestyk 22-12 powoduje również uniezależnienie się zasilania od stanu przekaźnika Kc i Kpz.
Natomiast zestyki 15-25 uniezależniają jego obwód zasilania od stanu H2. Prąd płynący przez uzwojenie ograniczony jest rezystorem R2. 

Rys 12. Pociąg wjechał na druga strefę oddziaływania EON. 

Rys 13. Pociąg opuszcza pierwszą strefę EON.

I tutaj właśnie unika się „hazardu czasowego” . Poprzez dodanie drugiego zestyku H2 unika się uzależnienia pracy przekaźnika „W” po jego wzbudzeniu od stanu zestyku H1.

Rys 14. Wzbudza się przekaźnik Z.

Rezystor R1 ogranicza prąd płynący przez uzwojenie przekaźnika „Z’. Wzbudzone przekaźniki „W” oraz „Z” powodują zwolnienie zastawki i tym samym powrót układu ZPG do stanu zasadniczego.
W przypadku zasilania przekaźnika ZPG podwyższonym napięciem do 18.5 V należy sprawdzić czy w przypadku, gdy odwzbudzony jest H1 i H2 oraz wzbudzony „W”, sklejenie się pierwszego zestyku H2 (mostek pomiędzy zacisk II-3) spowoduje niewzbudzenie się przekaźnika „Z”. 
Nowa wersja przekaźnika ZPG 10103 nie posiada rezystora R2. Zacisk 25 przekaźnika „W” połączony jest przed rezystor R1.

Rys 15. ZPG 10103