POMIARY SPADKU NAPIĘĆ W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH

Pomiar spadków napięcia na poszczególnych odcinkach przewodów lub między zaciskami łączników, odbiorników zainstalowanych w danym obwodzie pozwala wykryć uszkodzenia w instalacji, nawet wtedy, gdy nie ma wyraźnych objawów nieprawidłowej pracy. Mierząc zatem okresowo spadki napięć w poszczególnych obwodach można często w miarę wcześnie wykryć nieznaczne nieprawidłowości działania i zapobiec poważniejszym uszkodzeniom. Warunkiem skuteczności tej metody jest dokładna znajomość dopuszczalnych wartości spadków napięć w poszczególnych obwodach.
Do pomiarów spadków napięcia wykorzystuje się dostępne woltomierze o zakresach pomiarowych: do 3V, do 10V, do 30V, przy czym woltomierz dołącza się do wybranych punktów obwodu tak by „+” woltomierza podłączony był z punktem obwodu od strony zacisku „+” akumulatora.
Prąd płynący przewodami ze źródła zasilania do odbiornika wywołuje spadek napięcia w obwodzie, tym większy im większa jest wartość rezystancji oraz prądu w danej części obwodu. Zwykle całkowity spadek napięcia na linii zasilającej odbiorniki nie jest większy niż 5% wartości napięcia znamionowego instalacji, chociaż norma dopuszcza maksymalną wartość spadku napięcia 10%. Dla instalacji 12-woltowej spadki napięcia nie powinny być większe niż:

W obwodzie odbiorników spadek napięcia mierzy się między zaciskiem akumulatora (biegunem masy) i zaciskami masy poszczególnych odbiorników lub między zaciskiem akumulatora połączonym z siecią a zaciskami odbiorników. Całkowity spadek napięcia w obwodzie odbiorników nie powinien być większy niż 10% napięcia znamionowego.
Spadek napięcia w obwodzie ładowania sprawdza się między zaciskiem alternatora lub prądnicy prądu stałego i zaciskiem akumulatora połączonym z siecią instalacji oraz między zaciskiem masowym alternatora lub prądnicy a zaciskiem akumulatora połączonym z masą, przy czym podczas pomiaru alternator lub prądnica są obciążone prądem znamionowym za pomocą regulowanego rezystora, dołączonego do zacisku prądowego lub masowego. Całkowity spadek napięcia w obwodzie ładowania jest równy sumie tych dwóch zmierzonych wartości i nie powinien być większy niż 3,5% wartości znamionowej.
Spadek napięcia w obwodzie rozruchowym jest równy różnicy wartości napięcia na zaciskach akumulatora i na zaciskach rozrusznika, połączonego bezpośrednio ze szczotkami podczas pracy rozrusznika. Pomiar napięcia na zaciskach rozrusznika przeprowadza się przy wyłączonym silniku (odłączony zapłon lub odcięte paliwo w układzie zasilania). Zmierzony spadek napięcia nie powinien być większy niż 6% napięcia znamionowego.

Na rysunku 1 przedstawiono przykładowo sposoby sprawdzenia połączeń, które należy zawsze skontrolować przy badaniu poszczególnych obwodów instalacji elektrycznej. 

Rys1.  Sprawdzenie połączeń elementów z masą oraz połączeń przewodów za pomocą zacisków

Obwód zasilania sprawdza się przy pracującym silniku z obrotami zapewniającymi ładowanie akumulatora (lampka kontrolna ładowania nie świeci). Na rys.2 cyframi oznaczono punkty, do których dołącza się woltomierz i mierzy spadki napięć. Dla instalacji 12V spadki napięć pomiędzy wyszczególnionymi punktami winny być nie większe niż:

Rys. 2  Pomiary spadków napięć w obwodzie zasilania

Jeżeli pomiary wykażą, że między jakimiś punktami pomiarowymi spadki napięć są większe, to świadczy to o złym połączeniu lub uszkodzeniu elementu w obwodzie.

Obwód rozruchowy sprawdza się przy pracującym rozruszniku (wyłączony zapłon), obracającym wał korbowy uprzednio nagrzanego silnika, po ocenie zdatności akumulatora. Spadki napięć (rys.3) między punktami pomiarowymi nie powinny być większe niż: 

Rys 3 Pomiary spadków napięć w obwodzie rozruchowym

Wyższe spadki napięć świadczą o zbyt małym przekroju przewodów, zanieczyszczeniu złączy, wadliwych połączeniach lub ich zużyciu, zużyciu szczotek, komutatora itd. Dopuszcza się jedynie większy spadek napięcia na przewodach zasilających, jeżeli są one bardzo długie.
Obwód zapłonowy
sprawdza się (rys.4) przy zamkniętym wyłączniku zapłonu i przy zwartych stykach przerywacza (silnik wyłączony a wał korbowy w takim ustawieniu, żeby przerywacz był zwarty). Spadki napięć między punktami pomiarowymi nie powinny być większe niż:

 Przy jednoczesnym działaniu rozrusznika, żeby uruchomić pojazd napięcie na cewce zapłonowej (6-7) może być mniejsze, ale nie więcej niż o 20% napięcia znamionowego akumulatora oraz dodatkowo zmniejszone o 0,5 V przez spadki napięcia w obwodzie zapłonowym. Jeśli napięcie będzie mniejsze, świadczy to o niedomaganiach akumulatora lub układu rozruchowego.

Rys. 4 Pomiar spadków napięć w obwodzie zapłonowym

Jeżeli styki są rozwarte, to napięcie na zestyku przerywacza jest równe napięciu baterii (12V) - to samo dotyczy wszystkich łączników.
Obwody oświetleniowe
sprawdza się, gdy żarówki badanego obwodu są włączone. Na rys.5 przedstawiono schemat połączeń świateł głównych i postojowych, dla których spadki napięć pomiędzy punktami kontrolnymi nie powinny być większe niż:

Maksymalny spadek napięcia w całym obwodzie oświetleniowym nie powinien być większy niż 0,6 V dla świateł głównych i przeciwmgłowych oraz 0,8; 1,5 i 2,0 V dla pozostałych lamp w instalacjach odpowiednio 6-, 12- i 24- woltowych.

Rys. 5  Sprawdzenie spadków napięcia w obwodach oświetleniowych

Przy sprawdzaniu obwodu oświetleniowego pożądane jest skontrolowanie stanu żarówek, reflektorów oraz połączeń przewodów z  masą pojazdu, których nawet najmniejsze uszkodzenia powodują duży spadek napięcia i straty w natężeniu świecenia świateł.
Obwody sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej
sprawdza się przez pomiar spadków napięć w obwodach kierunkowskazów, sygnału dźwiękowego i świateł hamowania. W czasie pomiaru spadku napięcia w obwodzie kierunkowskazów należy zewrzeć zaciski „+” i L przerywacza kierunkowskazów. Poniżej przedstawiono dopuszczalne spadki napięć między punktami pomiarowymi (rys.6), które nie powinny być większe niż:

 Rys. 7 Pomiar spadków napięć w obwodach kierunkowskazów i sygnału dźwiękowego

 Spadki napięć w pozostałych obwodach sprawdza się podobnie. Przykładowo spadek napięcia dla połączenia: zacisk „+” akumulatora - zacisk INT przy silniku wycieraczek nie powinien być większy niż 0,4V; zacisk „+” akumulatora - zacisk silnika dmuchawy 0,4V; zacisk „+” akumulatora - zacisk zasilający zapalniczki 0,3V.