W 1986 roku
w ówczesnym ZWUS Katowice rozpoczęto produkcję mechanicznych czujników
szynowych ELS-6. Czujniki te zostały opracowane głownie do stosowania w
urządzeniach sygnalizacji przejazdowych w miejsce czujników magnetycznych
ELS-3, pod względem niezawodności niezdających egzaminu na zelektryfikowanych
liniach kolejowych o intensywnym ruchu towarowym prowadzonym lokomotywami serii
ET41.
Podstawowym zastosowaniem czujnika ELS-6 stała się produkowana wtedy sygnalizacja
przejazdowa typu SPA-1.
Kompletny czujnik mechaniczny typu ELS-6 stanowią: głowica, dwa wsporniki,
przyłącze oraz dwa odbijacze. Głowica to podstawowa część czujnika, na którą
oddziałuje obrzeże koła pojazdu szynowego. Wsporniki są mocowane do stopki szyny
i stanowią konstrukcję nośną dla głowicy. Zadaniem przyłącza jest elektryczne
połączenie głowicy ze skrzynką kablową. Odbijacze, mocowane także do stopki
szyny, chronią głowicę przed uszkodzeniami mechanicznymi.
Obecność pojazdu szynowego nad czujnikiem jest wykrywana w ten sposób, że
toczące się koło naciska na dźwignię głowicy, a ta przez mechaniczny układ
przeniesienia powoduje przełączanie zestyków elektrycznych.
Dzięki zastosowaniu hydraulicznego tłumienia powrotnego ruchu dźwigni, zestyki
po zjechaniu koła są zwarte jeszcze przez około 2,5 s.
Czujniki są produkowane z jedną dźwignią (pojedyncze) lub z dwiema dźwigniami
(podwójne).
Czujnik pojedynczy stwierdza tylko obecność koła nad jego dźwignią, natomiast
czujnik podwójny, dzięki mechanicznemu wzajemnemu uzależnieniu dźwigni,
rozróżnia kierunek ruchu koła.
Czujnik ELS-6 może być dostarczany w 64 odmianach. Odmiany te różnią się między
sobą typem szyny, do jakiej czujnik może być mocowany (S42, S49, lub S60 i
R65), liczbą dźwigni (podwójny lub pojedynczy), umiejscowieniem dźwigni w
czujniku pojedynczym (prawa lub lewa), rodzajem przyłącza (pojedyncze lub
podwójne), długością przyłącza (krótkie lub długie), rodzajem zestyków
(przełączne lub rozwierne) oraz obecnością hydraulicznego tłumika powrotu dźwigni
lub jego brakiem. Czujniki bez tłumienia, a więc te, które nie mają opóźnienia
powrotu dźwigni, nie nadają się do stosowania w sygnalizacjach przejazdowych.